9 Key trends uit het digital news report 2022

Key Trend 1: Online stoot televisie opnieuw van de troon als voornaamste nieuwsbron

De laatste jaren wisselen online en televisie elkaar af in de strijd om voornaamste nieuwsbron. Ondanks het grote belang van zowel online als televisie in het nieuwsrepertoire van Vlaamse respondenten, worden ook deze bronnen sinds 2017 alsmaar minder gebruikt.  In de uitsplitsing volgens leeftijd valt op dat de sterkste terugval onder de belangrijkste nieuwsbronnen televisie is bij de jongere generaties. Terwijl ze tijdens de lockdown net als de oudere generaties op de hoogte bleven van het nieuws over corona via de televisie, zijn de jongeren dit jaar teruggekeerd naar hun gebruikelijke online nieuwsbronnen (inclusief sociale media).
Het wisselspel tussen online en televisie als voornaamste nieuwsbron dat zich gedurende de voorbije drie jaar afspeelt, is merkbaar bij alle respondenten ongeacht hun politieke voorkeur.

Key Trend 2: Nieuwsmijden blijft toenemen

Ook in 2022 blijft nieuwsmijden een actueel thema. Dit jaar zag naast een initiële nieuwshonger, die zich uit in een verhoogde frequentie aan nieuwsgebruik, ook een groei aan nieuwsmijders. Een schijnbare paradox die eerder al besproken werd op de site van Nieuwsgebruik.be.  Vooral laag- en middenopgeleiden alsook jongere leeftijdsgroepen blijken net wat vaker dan anderen het nieuws te mijden.
Wanneer we kijken naar de hoofdredenen waarom sommige Vlamingen ervoor kiezen het nieuws te mijden, komt vooral een teveel aan en de negativiteit van nieuws naar voren (teveel aan nieuws over politiek en corona).  38% van de bevraagde Vlamingen zegt dat het nieuws een negatieve impact heeft op hun gemoedstoestand.

Voor frequente nieuwsmijders ligt dat dan weer anders. Voor deze gebruikers is een gebrek aan vertrouwen in het nieuws de op twee na belangrijkste factor om nieuws te mijden, wat duidt op een dieperliggend en structureel probleem dat ervoor zorgt dat deze gebruikers zich wegkeren van het nieuws.

Key Trend 3: Nieuwsconsumptie is sterk persoonlijk gemotiveerd

De belangrijkste drijfveren voor de Vlaming om op de hoogte te blijven van het nieuws zijn in de eerste plaats het persoonlijk belang en het nut, alsook een goede manier om zaken bij te leren.  Het nieuws dient dus relevant te zijn voor en/of gerelateerd aan het dagelijkse leven.  Voor een derde van de Vlamingen is het verkrijgen van informatie waarvan ze iets bijleren en/of achtergrond krijgen bij gebeurtenissen en maatschappelijke kwesties een belangrijke reden.
Verder zien we dat nieuws raadplegen ook een sociaal doel heeft, en nieuwsgebruikers een onderwerp biedt om over te praten met familie, vrienden en collega’s.  Daarnaast leeft bij een aanzienlijk deel van de Vlaamse respondenten (28%) ook een burgerplicht om op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gebeurt.

Jongeren vinden het nieuws eerder een goede manier om zaken bij te leren, én opmerkelijk een zekere vorm van entertainment en plezier.  Laagopgeleiden en lage inkomens blijken een lagere motivatie te hebben om nieuws te raadplegen

Key Trend 5: Vertrouwde nieuwsmerken zijn soms polariserend

De positieve impact op het nieuwsgebruik door de coronapandemie is achter de rug. Deze ‘COVID-bump’ laat zich ook voelen in het vertrouwen in de Vlaamse nieuwsmerken. Het aantal bevraagde nieuwsgebruikers dat aangeeft nieuwsmerken te vertrouwen zakt in 2022 terug naar een niveau van voor de pandemie. Toch vertonen zich merkbare verschillen qua vertrouwen in nieuwsmerken wanneer we respondenten uitsplitsen naar politieke overtuiging.  Nieuwsgebruikers met een linkse politieke overtuiging lijkt terug te keren naar een pre-COVID-niveau, echter het vertrouwen van nieuwsgebruikers met een rechtse politieke overtuiging kende geen COVID-bump en zakt verder weg. Dit betekent dat de vertrouwenskloof tussen links en rechts groeit in 2022.
Daarnaast blijken enkele nieuwsmerken in het bijzonder polariserend te zijn tussen links- en rechts-georiënteerde nieuwsgebruikers wat betreft wantrouwen. Dit wordt het duidelijkst in de vergelijking van de twee meest gebruikte online nieuwsmerken in Vlaanderen: Het Laatste Nieuws en VRT NWS.  Onze nieuwsmerken scoren hoog op vertrouwen en slechts beperkt op wantrouwen: Nieuwsblad: 68% vertrouwen vs 11% wantrouwen, De Standaard: 68% vs 10% en Gazet van Antwerpen: 64% vs  11%.

Key Trend 6: Meer aandacht voor nieuwsmerken dan voor journalisten

Vlaamse nieuwsgebruikers besteden duidelijk meer aandacht aan specifieke nieuwsmerken dan aan specifieke journalisten of commentatoren tijdens het zoeken naar online nieuws.  De Vlaming heeft vooral oog voor de specifieke nieuwsmerken boven nieuwsberichten. Dat komt omdat het Vlaams nieuwslandschap herkenbare en sterke merken kent.  Sociale media spelen bij de nieuwsconsumptie van jongeren een vooraanstaande rol. De aandacht voor de bron van een nieuwsbericht vervaagt mogelijk bij het scrollen door een feed waar nieuwsberichten afgewisseld of zelfs ondergesneeuwd worden door andere inhoud.
Ander verhaal in Wallonië. Daar besteden de respondenten bij het zoeken naar online nieuws meer aandacht aan specifieke journalisten en commentatoren dan aan de nieuwsmerken. Een mogelijke verklaring ligt in de toch wel grote verschillen in mediacultuur tussen het noorden en zuiden van ons land.

Key Trend 7: Steeds meer jongvolwassenen betalen voor online nieuws

Betalen voor online nieuws kent geen terugval zoals in verschillende andere landen.  18% van de Vlaamse respondenten heeft het afgelopen jaar betaald voor online nieuws. Er is reden voor optimisme: jongvolwassenen zijn de drijvende kracht achter de toenemende bereidheid tot betalen voor online nieuws.  Net die generatie waarvan we dachten dat ze nooit zouden betalen voor online content.  Dit is een trend die we al zien sinds 2017. 28% van de 18 tot 24-jarigen respondenten heeft afgelopen jaar betaald voor online nieuws. Dat is absoluut het hoogste percentage.  Toch is ook voorzichtigheid geboden. We zien een opvallende daling bij de 25 tot 34-jarigen die aangeven het afgelopen jaar betaald te hebben voor online nieuws. Misschien gaat het hier om een leeftijdsgroep die de energiecrisis van de laatste maanden het meest voelt en knipt in minder essentiële uitgaven.

Key Trend 8: Een kritische houding tegenover de belangen van nieuwsmedia

Dat een meerderheid van de Vlaamse nieuwsgebruikers doorgaans het meeste nieuws vertrouwt, betekent niet dat ze altijd al het nieuws vertrouwen. Over het algemeen zijn er evenveel Vlaamse respondenten die vinden dat nieuwsmedia maatschappelijke belangen boven commerciële of politieke belangen plaatsen dan omgekeerd.  Een kritische houding ten opzichte van nieuwsmedia hangt sterk samen met het vertrouwen of wantrouwen in het nieuws.  Als we dit nader bekijken, dan zien we dat wie het nieuws in het algemeen vertrouwt, 37% van mening is dat journalisten de samenleving vooropstellen. Van wie het nieuws in het algemeen wantrouwt, is de helft van mening dat journalisten bovenal hun eigen commerciële en politieke belangen dienen.  Net zoals het wantrouwen van rechts-georiënteerde respondenten in het nieuws gestaag is toegenomen, nemen deze nieuwsgebruikers ook een cynischere houding aan ten aanzien van de doelstellingen van nieuwsmedia.

Key Trend 9: Meeste nieuwsgebruikers vinden nieuwsmedia politiek gelijklopend

Vlaamse nieuwsmerken worden niet als politiek uiteenlopend gezien, al merken we verschillen in gebruik tussen links- en rechts-georiënteerde nieuwsgebruikers.
De meeste Vlaamse respondenten (55%) vinden dat nieuwsmedia politiek dicht bij elkaar staan in plaats van ver uit elkaar (26%). Hoewel een duidelijke meerderheid van de Vlaamse respondenten het nieuwslandschap in het algemeen niet als gepolariseerd beschouwt, lijken bepaalde nieuwssectoren politiek meer gedifferentieerd. Nieuwsgebruikers die voornamelijk gebruik maken van gedrukte nieuwsbronnen ervaren meer polarisatie in het nieuwslandschap dan anderen, wat mogelijk wijst op de erfenis van een krantenmarkt die tot ver in de 20e eeuw sterk verzuild was.
Hoewel nieuwsgebruikers het nieuwslandschap niet noodzakelijk als gepolariseerd ervaren, worden sommige nieuwsmerken vaker geraadpleegd door nieuwsgebruikers aan een bepaalde kant van het politieke spectrum: VRT NWS wordt vaker door linksgeoriënteerde nieuwsgebruikers bezocht, terwijl HLN.be en VTM populairder zijn bij rechtsgeoriënteerde nieuwsgebruikers.